Omgaan met kwik
Bij het winnen van aardgas, komt kwik mee als nevenproduct. Het is een erg giftig en vluchtig metaal en dat betekent veiligheidsrisico's in de hele keten van mensen en bedrijven die werken met - en aan de installatie-onderdelen die direct of indirect in contact zijn geweest met gas.
NOK-C is sinds eind jaren '90 binnen Shell betrokken bij de kwikproblematiek. Sinds die tijd heeft hij veel onderzoek gedaan, nieuwe ontwikkelingen geïnitieerd, cursussen gemaakt en gegeven. Een paar voorbeelden.
Cursus 'Veilig omgaan met kwik'
Deze NOK-C cursus is de interne bedrijfscursus van de Nederlandse Aardoliemaatschappij/Shell en is als zodanig opgenomen in de trainingsmatrix. NAM stelt deze cursus verplicht (iedere 5 jaar) voor de volgende groep medewerkers. Alle medewerkers van zowel NAM als van contractors die werkzaamheden plannen, sturen en/of leiden aan kwik-verdachte onderdelen. Dit betreft werkzaamheden op zowel NAM-lokaties als op de lokatie van de contractors. De cursus dient iedere 5 jaar te worden gevolgd en leidt tot een stempel in het PSL,
Medewerkers van NAM geven zich voor de interne cursus op bij NIIT.
Contractors die de cursus Incompany verzorgd willen hebben, kunnen contact opnemen met Charles Odekerken.
Ook voor advies en het opstellen, uitbreiden of toetsen van de interne procedures, of onderzoek naar de risico's ter plaatse, kan contact worden opgenomen. De cursus 'Veilig werken met kwik' kan worden toegespitst op de procedures en praktijk van de betreffende contractor.
Bedrijfsfilm 'Omgaan met kwik'
Voor de medewerkers die bovengenoemde werkzaamheden uitvoeren, is de bedrijfsfilm 'Omgaan met Kwik' gemaakt. NOK-C heeft meegewerkt aan het maken van de film. Dit betrof zowel het samenstellen van de inhoud als een bijdrage aan de rolbezetting.
NAM stelt deze DVD ook voor contractors beschikbaar en kan ook online worden bekeken (klik hiernaast).
Insitu-meten van kwik in metaal
Een installatie onderdeel is 'kwik-verdacht' als er sprake is (geweest) van direct of indirect contact met de productstroom (gas). Maar of het metaal van dat onderdeel ook daadwerkelijk kwik bevat en zo ja, de concentratie waarin, kan enkel door onderzoek worden vastgesteld. Hiertoe worden pluggen uit het metaal geponst die vervolgens in een laboratorium nat-chemisch worden geanalyseerd. Een betrouwbare maar ook dure en tijdrovende methode.
De HXRF (Handheld Rontgenfluoriscentie meter) is een meetinstrument dat ondermeer wordt gebruikt om in-situ zware metalen te meten in de bodem. Charles Odekerken kwam op het idee om de HXRF te gebruiken om in-situ kwik in metaal te meten. Na een eerste test waaruit bleek dat dat inderdaad mogelijk is, is in opdracht van NAM, de HXRF, in samenwerking met GeoConnect, gekalibreerd voor verschillende metaalsoorten. Daarnaast is een meetprotocol opgesteld en een praktijkrichtlijn geschreven.
Het voorkomen van kwik in metaal en de mogelijkheden om te reinigen
Voortvloeiend uit de onderzoeken die werden gedaan, waarbij ondermeer met een elektronen microscoop werd waargenomen, ontstonden, samenwerkend met NAM en Shell Global Solutions, nieuwe inzichten ten aanzien van het voorkomen van kwik in metaal en de mogelijkheden om te reinigen. Hieruit kon weer worden geconcludeerd dat, in tegenstelling tot de algemene opvatting, kwikverontreinigd metaal wel degelijk reinigbaar is. De resultaten van deze bevindingen zullen grote besparingen tot gevolg hebben.
Veiligheid overig
'Barrier Thinking and Hazard Identification'
Dit betrof een Shell-interne cursus die ondermeer door NOK-C werd verzorgd en waarin werd geanalyseerd waar zaken binnen de procesindustrie mis zouden kunnen gaan. Voor deze analyse werd het 'Bow-tie-model' geïntroduceerd. Daarmee werden de risico's met barrières en effect beperkende maatregelen gevisualiseerd. Samen met het 'Swiss-cheese-model' maakte dat voor de doelgroep helder waar welke zaken mis kunnen gaan en hoe daarmee al in de voorbereiding van werkzaamheden moet worden omgegaan.
'Management of Change'
Ook dit betrof een Shell interne cursus. Deze cursus betrof de communicatie rondom de wisseling van de wacht. Tijdens de cursus werd ingegaan op wat mis gegaan kan worden tijdens het overdragen van informatie. Er werd ondermeer gebruik gemaakt van een simulatieprogramma waarbij een fabriek moest worden gerund door verschillende groepen. Na de verschillende fasen moest de wacht worden overgedragen. Na de overdracht werd feedback gegeven op de wijze en inhoud van communceren.